Ngā Arotakenga: Pukapuka Matariki

---

Whā arotakenga o ngā pukapuka Matariki, nā Ariana Stewart.

These reviews will be available in reo Pākekā/English here.

Ko Ngā Whetū Kai o Matariki: Tupuānuku rāua Ko Tupuārangi, nā Miriama Kamo rāua ko Zak Waipara, nā Ariana Stevens ngā kōrerō i whakamāori (Scholastic NZ)

Kei te wāhi waiwaiā, a Te Hāpaku a Sam rāua ko Te Rerehua noho, ai kaupapa ai ki te taha o Grandma rāua ko Poua. Ka rama tuna rātou mō te hākari Matariki kia whakawhetai ai ki ngā whetū kai. Nāwai rā, kua oti ngā mahi, whāia nei! He murere kei te haere i te po i mua i te hākari—kua karapetau ētehi Patupaiarehe i ngā tuna katoa! Me aha a Sam rāua ko Te Rerehua kia whakaora i te hākari Matariki?

Ka whiria tēnei pūrākau ngāhau ki te mīharotanga o Matariki. Nā tō ngā tamariki mīharotanga, me ā rāua pātai hātakēhi au i whakahoki māhara ki tōku ake tipuranga, ā, kua whakaurua au i rō tō rāua ao.

‘“Ka whakarite tātou mō te anamata, ka whakamānawatia hoki ngā hua kua tau mai,” i kītia e Grandma.

“Pērā i te tiakarete me te keke?” i pātai a Sam.

Ka whakauruhia ngā Patupaiarehe ki roto, e whakaatuhia ana ētehi atu pūrākau Māori, wāhanga Māori rānei. Ahakoa he hoariri a ngā Patupaiarehe, kāore i whakaatuhia ngā Patupaiarehe i ngā tāngata kino, he nanakia kē. I whakahaua rātou kia whatika i ō rāua hē, kāore i patua.

Ki au nei, he pai ngā whakamāramatanga o ngā ingoa, Ko Tupuānuku, Ko Tupuārangi. I te nuinga o te wā, ka akona ngā ingoa noa iho hāunga i ōna māramatanga hohonu, he kura huna tēnei māku.

“Kei te hāngai te nuku ki a Papatuānuku,” i kī a Grandma.

He paku hē i rō, I tāpirihia tētehi tohutō i te ingoa ‘Grandma’ kia pēnei ‘Grandmā’ engari, kāore e whakaiti ana I te pūrākau.

He mea pīki āwhina te kupu rārangi ki te pito o te pukapuka. He rauemi pai mā te hunga e ako tonu ana i te reo māori.

He pūrakau ataahua, e āwhinatia ana ētehi ki te ako i ngā kupu hōu, ngā tikanga, me ngā pūrākau Māori. Me ōna whakaahua ātaahua me tōna pūrākau whakahirahira, he pukapuka pai mā ngā Tamariki, ngā pakeke anō hoki.

---

Ngā Kupenga a Nanny Rina, nā Qiane Matata-Sipu nā Isobel Joy Te Aho-White (Penguin Random House NZ)

Nā te tikanga o ngā whetū Matariki me te mātauranga tuku iho tēnei pūrakau i whakairo kia whakanui i te mana o te aroha, te mana o te whānau anō hoki. Ka whakaritea e Haeata rāua ko Nanny Rina mō te Hautapu. Ka pātai a Haeata Te Kapua ki a Nanny Rina, Ka raranga ia i tēwhea kupenga mō te Matariki?, ā, kua timata te haerenga ako mō ngā whetū, te Hautapu, ngā kupenga anō hoki.

Kei te whārangi tuatahi ngā whakamāramatanga o ngā whetū Matariki e iwa. Ka pai tēnei mō te hunga e ako tonu ana i te mahi o ngā whetū Matariki. I pai te whakamahia o ngā kupu e maha rite tonu ki te kanapanapa; he kupu hou māku, Ko “taukapokapo”.

Ko taku tino wāhanga, ko te wā i whakamārama a Nanny Rina i tana momo kupenga whakapuhi. Ka ruku hohonu iho i te mātauranga Māori me te hiranga o te whānau i te wā Matariki.

“Ko te kupenga a Taramainuku tāku kupenga whakapuhi”

“Ka tūhono tērā ki te whetū Pōhutukawa”

“E hono ana a Pōhutukawa ki ngā mate”

Ki au nei, ko te ngako o te purākau, ko ngā hononga o ngā mea katoa. I a au e ako ana i ngā āhuatanga o te ao Māori, pērā i ngā pūrākau Māori, ka kitea ngā hononga maha. Ka whakaatu tēnei purākau i te raranga whīwhiwhi o te āo māori. Mai i ngā whetū ki te whenua me ōna tāngata, kua rarangatahi te katoa.

Kei te pito, he tohutohu hanga kupenga iti. I whakamahi au i ēnei tohutohu ki te hanga i tētahi kupenga nui atu, nā reira, ka taea te mahi auaha.

He pukapuka ātaahua a Ngā Kupenga a Nanny Rina. Mā ōna taonga tuku iho me ōna whakaahua mīharo tō pānuitanga e whakamīharo.

---

A Ariā me te Atua o te Kūmara, nā Witi Ihimaera rāua ko Isobel Te Aho-White, nā Hēni Jacob te whakamāoritanga (Penguin Random House NZ)

Kia kaha, Ariā, kōrua ko te hinengaro auaha. Mai rā anō, ko koe taku kura huna. A Ariā me te Atua o te Kūmara te muri mai o te pukapuka Te Kōkōrangi / The Astromancer. Ka timata ki tō te Astromancer pēhitanga, ā, ka whai tātou i a Ariā mā i a rātou e piki atu ana ki te rangi kia tiki i ngā kūmara. E tata ana te taenga o Matariki, ā, ka whakarangatirahia rātou, me wawe haere kia tae atu ki a Whānui. Ka whakamahia e rātou ngā mea katoa kua akona e te Astromancer, engari ka ea rānei?

E whakapono rawa ana au ki te hononga whīwhiwhi o ngā mea māori katoa. tē taea te tango tētahi wāhanga me te kore e mārama ki te katoa. Ka whakatinanahia tēnei whakaaro i roto i tēnei purākau. Ka rarangatia tēnei ki ngā pūrākau Māori rerekē me ngā āhuatanga pērā i ngā Atua, ngā Wāhi, me ngā Karakia. Kaōre e kōrero ana i ngā pūrākau katoa, Ka whakamahi kē i ēnei hei whakanikoniko i te purākau matua kia riro mai ai ngā pūrākau maha me te pānuitanga whai hua.

He ū ngā waitohu i rō te purākau, ka rangona te whanaketanga o ngā kiripuaki, ā, kāore e kore ka mōhio ki te whakahirahiratanga o ēnei waitohu.

Ki au nei, i pai te kōwhiringa ki te waiho ētahi whakaahua ki te pango me te mā, ā, ētahi atu ki te tae rawa. Ko ngā whakaahua pango me te mā i āta whakapakari i ngā wā tino taumaha, ā, i āwhina hoki ki te hopu i te ngako o te kōrero. I te rerekē, ko ngā whakaahua tae i tino kuhu ai au ki roto i te pukapuka. I tūmeke au ki te tūwhera atu i te whārangi ki tētehi ao ātaahua, ā, ka tino rangona te kaha o te wairua o tēnei ao mīharo.

Ko te ao mīharo nei i hangaia e Witi Ihimaera. Ka pai tēnei pukapuka mā ngā kāinga katoa, waihoki, mā te hunga e haikai ana ki tētehi pūrākau tūmeke i hāngaia ki te mātauranga māori.

---

My Matariki Colouring & Activity Book, nā Isobel Joy Te Aho-White ngā pikitia (Scholastic NZ)

Tūhuratia mai te ataahuatanga o Matariki mā te pukapuka My Matariki Colouring and Activity Book. Ka kī tō rā katoa i ēnei mahi auaha. He rauemi pai mā te hunga e ako-ā- ringa ana.

Kua kī te pukapuka nei i ngā whārangi kōwhaiwhai, ngā panga, ngā tohutaka, ngā hīkoi kimi mea, me ngā mahi toi. Ka tirohia ngā huarahi maha ki te whakanui i te tau hou Māori me te ako mō te Matariki. Ki te hanga koe i te ‘Rama Pepa a Hiwa’ ki te hīkoi ki te Ngāhere tautohu ai ngā rākau. Kua ātā hangaia ēnei mahi kia pai ai mā te katoa.

I waiho ētehi whārangi mō ngā Atua, ngā whetū hoki kia whakamohio atu ko wai ēnei Kaitiako. Ka hāngai ngā mahi e whai ake nei ki ngā Atua, ngā whetū hoki kia honohono i te mātauranga.

Etēhi wā, he uaua māku ki te whakapaepae, engari, kāore au i raru i tēnei pukapuka, inā kē, hoki ai au ki tēnei pukapuka ako ai. Āe, he pukapuka tēnei mō te Matariki, heoi, Ka akona hoki ngā wāhanga maha o te ao Māori me ngā mahi auaha.

He ngākaunui tōku ki te ahurea Māori, Ka akiaki tēnei pukapuka I tōku ngākaunui. He rauemi pai ki te whakarite mō te tau hou māori ki tō whānau. I hangaia e mātou ētehi manu tukutuku ā, nā tēnei mahi i tiaki ngā kōrero pai, ngā wheako pai anō hoki.

He pai a ‘Taku Pukapuka Whakakikorangi mā te katoa. Kua whakakotahi ngā mātauranga mai i tēnā iwi, i tēnā iwi, i tēnā iwi, he rautaki pai ki te ako mō te Matariki. Ki te noho tēnei pukapuka ki te akomanga ki te kāinga rānei, ka pai.

---